Przedsiębiorczość w dobie pandemii SARS-CoV-2. Próba identyfikacji konceptualnych pól analizy i modeli urzeczywistnienia gospodarczej inicjatywy

Entrepreneurship in the era of SARS-CoV-2 pandemic. An attempt to identify areas for conceptual analysis and models of economic initiative actualisation

do pobrania/download PDF

Magdalena Zdun, dr hab., prof. UEK
ORCID: 0000-0002-3784-2098
Katedra Geografii Społeczno-Ekonomicznej
Wydział Kolegium Gospodarki i Administracji Publicznej
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

DOI: 10.15678/ES.2020.2.04

SŁOWA KLUCZOWE

przedsiębiorczość; pandemia; aksjologia; modele człowieka gospodarującego

KEYWORDS

entrepreneurship; pandemic; axiology, models of economic man; homo economicus

STRESZCZENIE

Głównym zamierzeniem artykułu jest stworzenie narzędzia analizy i typologii przedsiębiorczości. Jej poszczególne typy stanowić będą możliwe do urzeczywistnienia się modele gospodarczej inicjatywy w dobie pandemii wirusa SARS-CoV-2. Ambicją artykułu staje się w ten sposób prezentacja „wzorców idealno-typowych”, służących diagnozie przedsiębiorczości ex ante i ex post pandemicznych wydarzeń. Artykuł ma charakter teoretyczny, a jego metodą jest dyskusja stanowisk, pojęć i koncepcji. Analiza prowadzi do wskazania czterech podstawowych modeli przedsiębiorczości, których szanse i zagrożenia wydobywa na światło dzienne epidemiczna sceneria. Konceptualna diagnoza typów idealnych przedsiębiorczości finalnie prowadzi do wskazania „wzorca przyszłość”. Jest nim „przedsiębiorczość relacyjna”, która łączy w sobie obszar uspołecznia i indywidualnych aspiracji. Zestawia też ze sobą dwie podstawowe formy użyteczności: ekonomiczną i moralną.

ABSTRACT

The main goal behind this article is to develop tools for entrepreneurship analysis and typology. The individual types of entrepreneurship will serve as viable models of economic initiative in the era of SARSCoV-2 pandemic. Therefore, our ambition is to present ideal-type models for ex ante and ex post evaluation of pandemic events. The article is theoretical in nature, and relies on a discussion of specific views, terms and concepts. Through our analysis, we identified four primary models of entrepreneurship with their associated opportunities and risks brought to light by the epidemic developments.Our conceptual evaluation of ideal types of entrepreneurship ultimately leads to the development of a future model. This model is „relational entrepreneurship” which marries social and individual aspirations. In addition, it reconciles two basic forms of utility, economic and moral.

LITERATURA / REFERENCES

Archer, M. (2013). Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Kraków: Nomos.
Bauman, Z. (1959). Socjologia Vilfreda Pareta. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, V, 5–38.
Coleman, J. (2008). Perspektywa racjonalnego wyboru w socjologii ekonomicznej. W: A. Jasińska-Kania i in. (red.). Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Dzionek-Kozłowska, J. (2018). Homo oeconomicus. Geneza, ewolucja, wpływ na rzeczywistość gospodarczą. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Etzioni, A .(1988). The Moral Dimension: Toward a New Economics. New York, London, Toronto, Sydney, Singapore: The Free Press.
Giza-Poleszczuk, A. (2010). Gospodarka i uczucia moralne. W: J. Kochanowicz, M. Marody (red.). Kultura i gospodarka (s. 247–274). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Granovetter, M. (1973). The Strength of Weak Ties. American Journal of Sociology, 78(6), 1360–1380.
Grzesiuk, K. (2015). Zakorzenienie społeczne gospodarki. Koncepcja Marka Granovettera. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Hagen, E. (1962). On the Theory of Social Change. How Economic Growth Begins. Homewood: The Dorsey Press Inc.
Hampden-Turner, Ch., Trompenaars, A. (2003). Siedem kultur kapitalizmu. USA, Japonia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Szwecja, Holandia. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Hryniewicz, J. (2004). Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kapias, M. (2104). Homo oeconomicus versus homo personalis. Człowiek pomiędzy ekonomią a etyką. Ruch filozoficzny, LXXI (2), 143–159.
Kassner, M. (2017). Gospodarka jako zinstytucjonalizowany proces. Instytucjonalizm Karla Polanyiego i jego etyczne konsekwencje. Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym, 20(2), 45–61.
Kłoskowska, A. (2007). Socjologia kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kochanowicz, J. (2010). Duch kapitalizmu na polskiej peryferii. Perspektywa historyczna. W: J. Kochanowicz, M. Marody (red.), Kultura i gospodarka (s. 21–51). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kołakowski, L. (2008). Bergson. Kraków: Znak.
Luhmann, N. (2007). Systemy społeczne. Kraków: Nomos.
Marody, M. (2015). Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Marody, M., Giza-Poleszczuk, A. (2004). Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
McClelland, D. (1961). The Achieving Society. Princeton: Van Nostrand.
Merton, R., K. (1982). Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Mikosik, S. (1999). Teoria rozwoju gospodarczego Josepha A. Schumpetera. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mill, J., S. (1962). System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej. T.2. Warszawa: PWN.
Mill, J., S. (1836/1967). On the Definition of Political Economy; and on the Method of Investigation Proper to It. W: J. M. Robson (red.). Collected Works of John Stuart Mill, vol. IV (Essays on Economics and Society) (s. 309–339). London: University of Toronto Press, Routledge & Kegan Paul.
Musialik, R. (2016). Koncepcja wartości Amitaia Etzioniego. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 259, 89–97.
Oleś, P. (2005). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Pareto, V. (1964). Trattato di sociologia generale. Mediolan: Edizioni di Comunità.
Pareto, V. (1975). Umysł a społeczeństwo. W: W. Dereszyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki (red.) Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii. Warszawa: PWN.
Parsons, T., Shils E., Olds J. (2006). Kategorie orientacji i organizacji działania. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Współczesne teorie socjologiczne (s. 376–389). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Parsons, T. (2009). System społeczny. Kraków: Nomos.
Polanyi, K. (1957). The Great Transformation. The Political and Economic Origins of Our Time. Boston: Beacon Press.
Schumpeter, J. (1960). Teoria rozwoju gospodarczego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Schumpeter, J. (1995). Kapitalizm, socjalizm, demokracja. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Smith, A. (1989). Teoria uczuć moralnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Smith, A. (2007). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sombart, W. (2010). Żydzi i życie gospodarcze. Warszawa: IFiS PAN.
Sztompka, P. (2016). Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej. Kraków: Znak.
Sztompka, P. (2020). Słownik socjologiczny 1000 pojęć. Kraków: Znak.
Weber, M. (2005). Pojęcie działania społecznego, W: P. Sztompka, M. Kucia (red.). Socjologia. Lektury (s. 46–59). Kraków: Znak.
Weber, M. (1994). Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Lublin: Wydawnictwo Test.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Zdun, M. (2020). Przedsiębiorczość w dobie pandemii SARS-CoV-2. Próba identyfikacji konceptualnych pól analizy i modeli urzeczywistnienia gospodarczej inicjatywy. W: M. Ćwiklicki, K. Sienkiewicz-Małyjurek, (red.). Ekonomia Społeczna. Przedsiębiorczość społeczna w czasie kryzysu (s. 37–53). Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. https://doi.org/10.15678/ES.2020.2.04.