Analiza instytucjonalna wspólnot z perspektywy społeczno-kulturowej tożsamości płci
A Gender-centered Perspective in the Institutional Analysis of Commons

do pobrania/download PDF

Zofia Łapniewska
WiSE Research Centre
Glasgow Caledonian University
Cowcaddens Road, Glasgow G4 0BA, UK
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

DOI: 10.15678/ES.2016.1.05

SŁOWA KLUCZOWE

dobra wspólne, gender, wspólnoty, analiza instytucjonalna, ekonomia feministyczna

KEYWORDS

commons, gender, communities, institutional analysis, feminist economics

STRESZCZENIE

Wspólnoty, społeczności czy kolektywy zespołowo zarządzają wspólnymi dobrami bez ingerencji zewnętrznych autorytetów, łącząc przy tym różne zasoby wiedzy oraz formy funkcjonowania. Ponieważ relacje płci wywierają wpływ na planowanie, produkcję, dobrostan oraz wiele innych aspektów życia, dlatego głębsze spojrzenie na założenia dotyczące dysponowania wspólnymi dobrami z tej perspektywy może pomóc wyeliminować uprzedzenia oraz zniekształcenia obecne w opracowaniach naukowych na ich temat.

Niniejszy artykuł ma charakter teoretyczny. Jego celem jest zilustrowanie możliwych sposobów i metod włączenia społeczno-kulturowego wymiaru płci w instytucjonalną analizę wspólnot i ich działań związanych z zarządzaniem wspólnymi dobrami. Przybliżono w nim znaczenie płci społeczno-kulturowej oraz społecznie tworzonych instytucji zarządzania wspólnymi dobrami. Jednocześnie, w oparciu o autorski model analizy instytucjonalnej oraz podane przykłady, wskazano na konieczność włączenia płci do badań nad tymi dobrami. Część ta stanowi unikalny wkład w dotychczasowe rozważania na ten temat. Naczelna konkluzja z przeprowadzonej dyskusji dotyczy potrzeby krytycznej refleksji badaczy, organizacji pozarządowych, jak i samych członków wspólnot nad rolą kobiet w tych grupach oraz tworzonymi przez wspólnoty instytucjami, które mogą wzmacniać bądź też przeciwdziałać nierównościom, tym samym mając kolosalny wpływ na osiągane przez nie wyniki.

ABSTRACT

People of communities, local societies or collectives work together to manage common-pooled resources (commons) without an external authority by combining multiple knowledge sources and ways of functioning. Since gender relations affect planning, production, well-being, and many other aspects of life, an in-depth look into the assumptions about commons might help avoid bias and distortion in disciplinary accounts.

This theoretical paper aims to present various ways and methods of including gender in the institutional analysis of communities and their actions related to the governing of commons. Therefore, it challenges gender relations within communities and introduces the meaning of socially-constructed institutions in the governing of common resources. Further, relying on my framework of institutional analysis and the given examples, I address the necessity of the inclusion of gender-centred perspective in deliberations on commons. This part provides a unique contribution to the studies on that subject. The main conclusion of this analysis is the need for a critical reflection of researchers, non-governmental organisations and members of communities on their institutions which can enhance or combat inequalities, thereby significantly impacting the achieved results.

LITERATURA / REFERENCES

Acker J. (1992). „Gendered Institutions. From Sex Roles to Gendered Institutions”, Contemporary Sociology, nr 21(5), s. 565–569.
Agarwal B. (2001). „Participatory Exclusions, Community Forestry, and Gender: An Analysis for South Asia and a Conceptual Framework”, World Development, nr 29(10), s. 1623–1648.
Alderman H., Chiappori P-A., Haddad L., Hoddinott J., Kanbur R. (1995). „Unitary versus collective models of the household: Is it time to shift the burden of proof?”, World Bank Research Observer, nr 10(1), s. 1–19.
Beckmann V. (2000). Transaktionskosten und Institutionelle Wahl in der Landwirtschaft. Zwischen Markt, Hierarchie und Kooperation. Berlin: Edition Sigma.
Behrman J. R., Deolalikar A.B. (1990). „The Intra- Household Demand for Nutrients in Rural South India: Individual Estimates, Fixed Effects and Permanent Income”, Journal of Human Resources, nr 24(4), s. 655–96.
Bogacz-Wojtanowska E. (2012). „Problemy organizacji pozarządowych przekształcających się w podmioty ekonomii społecznej”, Ekonomia Społeczna, nr 1, s. 33–42.
Bornstein D. (2004). How to Change the World. Social Entrepreneurs and the Power of New Ideas. Oxford: Oxford University Press.
Bromely D.W. (1991). Environment and Economy: Property Rights and Public Policy. Oxford: Blackwell Publishing.
Castells M. (1983). The City and the Grassroots: A Crosscultural Theory of Urban Social Movements. Berkeley: University of California Press.
Cornwall A. (2000). „Missing Men? Reflections on Men, Masculinities and Gender in GAD”, IDS Bulletin, nr 3(2).
Crawford S.E., Ostrom E. (1995). „A Grammar of Institutions”, The American Political Science Review, nr 89(3), s. 582–600.
Defourny J. (2004). „From Third Sector to Social Enterprise”, w: C. Borzaga, J. Defourny (red.), The Emergence of Social Enterprise. Londyn: Routledge, s. 1–18.
Defourny J., Nyssens M. (2010). „Conceptions of Social Enterprise and Social Entrepreneurship in Europe and the United States: Convergences and Divergences”, Journal of Social Entrepreneurship, nr 1 (1), s. 32–53.
Demsetz H. (1967). „Toward a Theory of Property Rights”, American Economic Review, nr 57, s. 347–359. Elson D. (1992). „From Survival Strategies to Transformation Strategies: Women’s Needs and Structural Adjustment”, w: J. Beneria, S. Feldman (red.), Unequal Burden: Economic Crises, Persistent Poverty and Women’s Work. Boulder: Westview Press, s. 26–48.
Farber D.A. (1999). „Taking Slippage Seriously: Noncompliance and Creative Compliance in Environmental Law”, Harvard Environmental Law Review, nr 23, s. 297–325.
Federici S. (2004). Caliban and the Witch: Women, The Body, and Primitive Accumulation. Nowy Jork: Autonomedia Brooklyn.
Flobre N. (1994). Who pays for the kids: gender and the structures of constraint. Londyn: Routledge.
Foster S.R. (2011). „Collective Action and the Urban Commons”, Notre Dame Law Review, nr 87(1), s. 57–134.
Grodzicki M. (2015). „Dlaczego grupom udaje się podejmować działania? Przedstawienie teorii działań zbiorowych Elinor Ostrom”, Ekonomia Społeczna, nr 1/2015, s. 66–78.
Hagedorn K. (2008). „Particular requirements for institutional analysis in nature-related sectors”, European Review of Agricultural Economics, nr 35 (3), s. 357–384.
Hagedorn K., Arzt K., Peters U. (2002). „Institutional Arrangements for Environmental Co-operatives: a Conceptual Framework”, w: K. Hagedorn (red.), Environmental Cooperation and Institutional Change. Theories and Policies for European Agriculture. Cheltenham: Edward Elgar, s. 3–22.
Hardin G. (1968). „The Tragedy of the Commons”, Science, nr 162, s. 1243–1248.
Hardt M., Negri A. (2009). Commonwealth. Cambridge: The Belknap Press.
Harvey D. (2012). Rebel Cities. From the Right to the City to the Urban Revolution. Londyn: Verso.
Hausner J. (2007). „Ekonomia społeczna jako sektor gospodarki”, Ekonomia Społeczna, nr 1, s. 9–14.
Hobbes T. (1992). Lewiatan czyli Materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, tłum. Czesław Znamierowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hodgson G.M. (2006). „What Are Institutions”, Journal of Economic Issues, nr 40 (1), s. 1–25.
Jeffrey A., McFarlane C., Vasudevan A. (2012). „Rethinking Enclosure: Space, Subjectivity and the Commons”, Antipode, nr 44(4), s. 1247–1267.
Kingston Ch., Caballero G. (2009). „Comparing Theories of Institutional Change”, Journal of Institutional Economics, nr 5(2), s. 151–180.
Klein N. (2015). This Changes Everything. Capitalism vs. The Climate. Londyn: Simon & Schuster.
Libecap G.D. (1989). Contracting for Property Rights. Cambridge: Cambridge University Press.
Lovenduski J. (1998). „Gendering Research in Political Science”, Annual Review of Political Science, nr 1, s. 333–356.
Łapniewska Z. (2015). „(Re)claiming Space by Urban Commons”, Review of Radical Political Economics, DOI: 10.1177/0486613415616217
Łapniewska Z. (2016). „Reading Elinor Ostrom through a Gender Perspective”, Feminist Economics, nr 22(4), s. 129–151.
May A. M., Summerfield G. (2012). „Creating a Space where Gender Matters: Elinor Ostrom (1933–2012) talks with Ann Mari May and Gale Summerfield”, Feminist Economics, nr 18(4), s. 25–37.
Mayoux L. (1995). „Beyond Naivety: Women, Gender Inequality and Participatory Development”, Development and Change, nr 26(2), s. 235–258.
Meinzen-Dick R., Zwarteveen M. (1998). „Gendered Participation in Water Management: Issues and Illustrations from Water Users’ Associations in South Asia”, Agriculture and Human Values, nr 15(4), s. 337–345.
Michalik A. (2011). „Spółdzielnia socjalna jako platforma wymiany doświadczeń i podnoszenia kompetencji zawodowych”, Ekonomia Społeczna, nr 1, s. 29–40.
Momsen J. (2002). „NGOs, Gender and Indigenous Grassroots Development”, Journal of Development Studies, nr 14, s. 1–9.
Ostrom E. (1965). Public Enterpreneurship: A Case Study in Ground Water Management, rozprawa doktorska. Los Angeles: University of California.
Ostrom E. (1990). Governing the Commons. The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge: Cambridge University Press.
Ostrom E. (1998). „The Institutional Analysis and Development Approach”, w: E. Loehman Tusak, D. M. Kilgour (red.), Designing Institutions for Environmental and Resource Management. Cheltenham: Edward Elgar, s. 68–90.
Ostrom E. (2005). Understanding Institutional Diversity. New Jersey: Princeton University Press.
Ostrom E. (2009). „A General Framework for Analyzing Sustainability of Social-Ecological Systems”, Science, nr 325, s. 419–422.
Ostrom E., Gardner R., Walker J. (1992). „Covenants With and Without a Sword: Self-Governance is Possible”, The American Political Science Review, nr 86(2), s. 404–417.
Pandolfelli L., Meinzen-Dick R., Dohrn S. (2007). „Gender and Collective Action: A Conceptual Framework for Analysis”, CAPRi Working Paper, nr 64. Washington: International Food Policy Research Institute.
Peredo A. M., McLean M. (2014). „Przedsiębiorczość społeczna: krytyczny przegląd koncepcji”, tłum. R. Śmietana, Ekonomia Społeczna, nr 1, s. 77–89.
Persky J. (1995). „Retrospectives: The Ethology of Homo Economicus”, The Journal of Economic Perspectives, nr 9(2), s. 221–231.
Peterson J., Lewis M. (1999). The Elgar Companion to Feminist Economics. Cheltenham: Edward Elgar.
Polanyi K. (1957). The Great Transformation. Boston: Beacon Press.
Porter M., Judd E. (red.) (1999). Feminists Doing Development. Nowy Jork: Zed Books.
Quisumbing A.R. (red.) (2003). Household Decision, Gender, and Development: A Synthesis of Recent Research. Washington: International Food Policy Research Institute.
Scharpf F.W. (1997). Games Real Actors Play. Actorcentered Institutionalism in Policy Research. Boulder: Westview Press.
Sultana P., Thompson P. (2006). „Gender and local floodplain management institutions – A case study from Bangladesh”, CAPRi Working Paper, nr 57. Waszyngton: International Food Policy Research
Institute.
Vatn A. (2005). Institutions and the Environment. Cheltenham: Edward Elgar.
Westermann O., Ashby J., Pretty J. (2005). „Gender and social capital: the importance of gender differences for the maturity and effectiveness of natural resource management groups”, World Development,
nr 33(11), s. 1783–1799.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Łapniewska Z. (2016). „Analiza instytucjonalna wspólnot z perspektywy społeczno-kulturowej tożsamości płci”, Ekonomia Społeczna, nr 1, s. 60-71.