Koncepcja izomorfizmu instytucjonalnego i jego przejawy w sektorze non profit w wybranych krajach
The concept of institutional isomorphism and its manifestations in non-profit sector in selected countries

do pobrania/download PDF

Piotr Wróbel

SŁOWA KLUCZOWE

izomorfizm koercyjny, mimetyczny i normatywny, strukturacja, pole organizacyjne

KEYWORDS

coercive, mimetic and normative isomorphism, structuration, organisational field

STRESZCZENIE

W rozmaitych tekstach dotyczących ekonomii społecznej raz po raz pojawia się słowo izomorfizm, dotąd nie rozwijane szerzej w literaturze przedmiotu. Artykuł przedstawia zasadnicze cechy konceptu izomorfizmu instytucjonalnego – pojęcia wypracowanego w dziedzinie socjologii organizacji. Trzy główne typy procesów izomorfizmu, tj. koercyjne, mimetyczne i normatywne, wyodrębnili w swoim klasycznym eseju z 1983 r. P. DiMaggio i W. Powell. Autorzy ci podjęli także próbę antycypacji wystąpienia zmiany izomorficznej poprzez wyszczególnienie wyznaczników takiej zmiany na poziomie organizacji i na poziomie pola organizacyjnego (ustalonego obszaru życia instytucji, jej bliższego i dalszego środowiska). Spośród rożnych prób operacjonalizacji izomorfizmu do bardziej zaawansowanych należą prace E. Lewis. W sektorze non profit z rożnych względów należy się spodziewać występowania tendencji izomorficznych. O niektórych z nich mówił już C. Borzaga. Artykuł obrazuje znane w literaturze zagranicznej przykłady procesów izomorficznych w sektorze pozarządowym i ekonomii społecznej. W Szwecji sieć stowarzyszeń oferujących edukację dla dorosłych zmaga się z uniformizacją wyrastającą z zależności finansowych od państwa oraz z koniecznością orientacji prorynkowej.W Wielkiej Brytanii wszystkie trzy presje izomorficzne zagrażają entuzjastycznej orientacji pro usługowej w sektorze publicznym. Procesy izomorficzne dotykają także przedsiębiorstwa społeczne w Danii. Stan izomorfizmu w polskim sektorze non profit nie został jeszcze szerzej zbadany.

ABSTRACT

Time and again, authors of various texts on social economy use the term ‘isomorphism’ without elaborating it any further. The article discusses the fundamental features of the concept of institutional isomorphism developed in the field of the sociology of organisations. P. DiMaggio andW. Powell in their seminal essay of 1983 identified three main kinds of isomorphism: coercive, mimetic and normative. Those authors also tried to anticipate the emergence of isomorphic change by specifying the determinants of such change at the level of organisations and organisational fields (a specific area in which an institution operates, its more and less distant environments). Amongst various attempts to operationalise this idea, E. Lewis’ work, as the most advanced, comes to the fore. In the non-profit sector, isomorphic trends can be expected for a variety of reasons. Some of them were already mentioned by C. Borzaga. This article recalls examples of isomorphic processes in the non-government sector and in social economy, well-known in international literature. In Sweden, the network of associations offering education for adults struggles with a uniformisation rooted in financial dependence on the state and the necessity to demonstrate a promarket orientation. In the UK, all three isomorphic pressures threaten the enthusiastic pro-service orientation in the public sector. Isomorphic processes also affect social enterprises in Denmark. The issue of isomorphism of Poland’s non-profit sector has not been examined in depth until now.

LITERATURA / REFERENCES

Aberg P., von Essen J. [2010], Isomorphic Processes and Discursive Strategies. Swedish Study Associations Caught between Civil Society, the State and the Market, dostępne na: www.istr.org/conference/istanbul/WorkingPapers/Aberg_Von%20Essen%20WP10.pdf (27.09.2011).
Barley S., Tolbert P. [1997], Institutionalization and Structuration: Studying the Links between Action and Institution, “Organization Studies” 18.
Borzaga C. [2008], Nowe trendy w sektorze non-profit w Europie: pojawianie się przedsiębiorstw społecznych, [w:] Przedsiębiorstwo społeczne. Antologia kluczowych tekstów, wybór tekstów J.J. Wygnański, FISE, Warszawa.
Caemmerer B., Marck M. [2009], The Impact of Isomorphic Pressures on the Development of Organisational Service. Orientation in Public Services, dostępne na: www.duplication.net.au/ANZMAC09/papers/ANZMAC2009-041.pdf
(27.09.2011).
Collins R. [1979], The Credential Society, Academic Press, New York.
Defourny J. [2008], Od trzeciego sektora do przedsiębiorczości społecznej, [w:] Przedsiębiorstwo społeczne. Antologia kluczowych tekstów, wybór tekstów J.J. Wygnański, FISE, Warszawa.
DiMaggio P., Powell W. [1983], The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields, “American Sociological Review” 48.
Fakta [2011], Fakta om folkbildning 2011, Folkbildningsrĺdet, Stockholm.
Fennell M.L. [1980], The Effects of Environmental Characteristics on the Structure of Hospital Clusters, “Administrative Science Quarterly” 25.
Giddens A. [1984], The Constitution of Society. Outline of the theory of structuraction, Polity Press, Cambridge.
Hannan M.T., Freeman J.H. [1977], The Population Ecology of Organizations, “American Journal of Sociology” 82.
Hawley A. [1968], Human Ecology, [w:] Sills D. L. (ed.), International Encyclopedia of the Social Sciences, Macmillan, New York.
Hirsch P., Whisler T. [1982], The View from the Boardroom, paper presented at Academy of Management Meetings, New York, NY.
Hulgard L., Bisballe T. [2008], Integracyjne przedsiębiorstwa społeczne w Danii, dokument PERSE nr 04/08, EMES European Research Network, Liege.
Jasińska-Kania A. [2006], Neoinstytucjonalizm, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, t.1, Scholar, Warszawa.
Larson M.S. [1977], The Rise of Professionalism: A Sociological Analysis, University of California Press, Berkeley.
Lewis E.T. [2003], Influences on Isomorphism in the Rhetoric of Organizational Language, Department of Social and Decision Sciences, Carnegie Mellon University, Pittsburgh, PA.
Lewis E.T. [2005], What does Measuring Isomorphism Actually Measure?, paper presented at the annual meeting of the American Sociological Association, Philadelphia, PA (12.08.2005), dostępne na: www.allacademic.com//meta/p_mla_apa_research_citation/0/2/3/2/3/pages23235/p23235-1.php (27.09.2011).
Meyer J. [1979], The Impact of the Centralization of Educational Funding and Control on State and Local Organizational Governance, Institute for Research on Educational Financ and Governance, Stanford University, Program Report No. 79-B20, Stanford, CA.
Meyer J., Rowan B. [1977], Institutionalized Organizations: Formal Structure as Myth and Ceremony, “American Journal of Sociology” 83.
Milofsky C. [1981], Structure and Process in Community Selfhelp Organizations, Yale Program on Non-Profit Organizations, Working Paper No. 17, New Haven.
Mizruchi M., Fein L. [1999], The Social Construction of Organizational Knowledge: A Study of the Uses of Coercive, Mimetic, and Normative Isomorphism, “Administrative Science Quartely” 44.
Nee V., Brinton M. C. (eds) [1998], The New Institutionalismin Sociology, Russell Sage Foundation, New York.
North D. C. [1981], Structure and Change in Economic History, Norton, New York.
Scott W.R. [1995], Institutional Theory and Organizations (Introduction), [w:] W.R. Scott, S. Christensen (eds.), The Institutional Construction of Organizations, Sage Publications, Thousand Oaks, CA.
Swidler A. [1979], Organization Without Authority: Dilemmas of Social Control of Free Schools, Harvard University Press, Cambridge.
Swidler A. [2001], Talk of Love – How Culture Matters, The University of Chicago Press, Chicago.
Tolbert P., Zucker L. [1983], Institutional Sources of Change in the Formal Structure of Organizations: The Diffusion of Civil Service Reform, 1880-1935, “Administrative Science Quarterly” 28.
Współczesne teorie socjologiczne [2006], t.1, Scholar, Warszawa.
Yin R. [2003], Case Study Research – Design and Methods, Sage, Thousand Oaks, CA.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Wróbel P. [2011], Koncepcja izomorfizmu instytucjonalnego i jego przejawy w sektorze non profit w wybranych krajach, "Ekonomia Społeczna", nr 2, s. 21-34.