Starzenie się ludności – wyzwanie dla podmiotów ekonomii społecznej?
Ageing population – the Challenge for Social Economy Entities

do pobrania/download PDF

Jolanta Perek-Białas

Instytut Socjologii, Uniwersytet Jagielloński / Institute of Sociology, Jagiellonian University
ul. Grodzka 52; 31-044 Kraków
e-mail: jolanta.perek-bialas(at)uj.edu.pl

SŁOWA KLUCZOWE

starzenie się ludności, podmioty ekonomii społecznej, spółdzielnie socjalne, starość, starsi wolontariusze

KEYWORDS

population ageing, social economy, social cooperatives, old age, elder volunteers

STRESZCZENIE

Celem artykułu jest przedstawienie, na ile starzenie się ludności może być szansą dla rozwoju sektora ekonomii społecznej w Polsce. Zarysowano tutaj możliwości działania w obszarze usług opiekuńczych, ale też innych usług, które mogą być oferowane osobom starszym. Starsze osoby (zarówno pracownicy, jak i wolontariusze) mogą być istotnym zasobem dla podmiotów ekonomii społecznej, ale też trzeba mieć na uwadze pewne ograniczenia i problemy w działaniu organizacji z ich udziałem. Na końcu artykułu zamieszczono rekomendację, aby w systemie monitorowania podmiotów ekonomii społecznej uwzględniać dane o wieku osób, które w nich pracują (pracownikach), jak i o wolontariuszach. Podmioty ekonomii społecznej mogą dostosować swoją działalność do zmian demograficznych, ale ich oferta musi uwzględniać zmieniające się potrzeby odbiorców ich usług. Podmioty ekonomii społecznej mogą być ważnymi aktorami w tworzeniu polityk na rzecz osób starszych na szczeblu lokalnym.

ABSTRACT

The aim of the paper is to show if and how demographic changes (population ageing) could be the opportunity for the social economy in Poland. First, the opportunities in the social care sector was outlined, as well as the other services that can be delivered to the old people. However, due to population ageing, it should be also stressed that the age of employees of the social enterprises should be taken into account in improved organizational management of human resource. The elder volunteers could constitute the resource ready to use but one should remember that – based on the study of the non-government organizations – the organizations face various problems and limitations of their members and clients due to their ageing. The paper recommends that the monitoring system for social economy entities should include the data about the age of their employees and volunteers. The social economy entities have to adjust their actions to demographic changes and their offer has to consider shifting needs of the clients. The social economy entities can become the important actors in policy making for the old people at the local level.

LITERATURA / REFERENCES

Abramowska-Kmon A. [2011], O nowych miarach zaawansowania procesu starzenia się ludności, „Studia Demograficzne”, nr 1/159.
Augustyn M. (red.) [2010], Opieka długoterminowa w Polsce. Opis, diagnoza, rekomendacja, Grupa robocza ds. Przygotowania Ustawy o Ubezpieczeniu od Ryzyka Niesamodzielności przy Klubie Senatorów Platformy Obywatelskiej, Warszawa.
Błędowski P. [2008], Ubezpieczenia społeczne i pielęgnacyjne wobec procesu starzenia się społeczeństwa, [w:] A. Karpiński, A. Rajkiewicz (red.), Polska w obliczu starzenia się społeczeństwa, PAN Komitet Prognoz Polska 2000 Plus, Warszawa.
Conen W.S., Henkens K., Schippers J. [2012], Employers’ Attitudes and Actions towards the Extension of Working Lives in Europe, “International Journal of Manpower”, Vol. 33, No. 6.
Czekanowski P. [2006], Family Carer of the Elderly, [w:] B. Bień (red.) Family Caregiving for the Elderly in Poland, Wydawnictwo Uniwersyteckie TRANS HUMAN, Białystok.
Dudkiewicz M., Sobiesiak-Penszko P. [2011], Starość w trzecim sektorze – aktywnie czy opiekuńczo?, „Trzeci Sektor”, nr 25 (jesień).
Eurobarometer [2007], Health and Long Term Care in European Union, Special No. 283, wave 67.3 (http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_283_en.pdf, 20.10.2012).
Frątczak E. [2011], Population Ageing in Poland, [w:] A. Hoff (red.), Population Ageing in Central and Eastern Europe. Societal and Policy Implications, Ashgate Publishing, Farnham.
Frerichs F., Lindley R., Aleksandrowicz P., Baldauf, Galloway S. [2012], Active Ageing in Organisations: A Case Study Approach, “International Journal of Manpower”, Vol. 33 Issue 6.
Golinowska S. [2011], „Srebrna gospodarka” i miejsce w niej sektora zdrowotnego. Koncepcja i regionalne przykłady zastosowania, Zeszyty Naukowe Ochrony Zdrowia, "Zdrowie Publiczne i Zarządzanie", tom IX, nr 1.
Gumkowska M., Herbst J., Wygnański J.J. [2006], The Role of Social Enterprises in Employment Generation in CEE and the CIS: Case of Poland, Report commissioned by UNDP Bratislava Regional Centre.
Hoff A. [2011], Population Ageing in Central and Eastern Europe: Societal and Policy Implications, Ashgate Publishing, Farnham, UK.
Informacja [2012], Informacja o funkcjonowaniu spółdzielni socjalnych działających na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych za okres 2010–2011, Departament Pożytku Publicznego, Warszawa (sierpień).
Kowaleski J.T., Majdzińska A. [2012], Starzenie się populacji krajów Unii Europejskiej – nieodległa przeszłość i prognoza, „Studia Demograficzne” 1(161).
Kurkiewicz J. (red.) [2007], Ludzie starsi w rodzinie i społeczeństwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
Martinez-Fernandez C., Kubo N., Noya A., Weyman T. [2012], Demographic Change and Local Development: Shrinkage, Regeneration and Social Dynamics, OECD Publishing.
Martinez-Fernandez C., Weyman T., Perek-Białas J., Sagan I., Szukalski P., Stronkowski P. [2013], Demographic Transition and an Ageing Society: Implications for Local Labour Markets in Poland, OECD Local Economic and Employment Development (LEED) Working Papers, No. 2013/08, OECD Publishing.
Mendell M., Pestoff V., Noya A., Clarence E. [2009], Improving Social Inclusion at the Local Level Through the Social Economy: Report for Poland, OECD Local Economic and Employment Development (LEED) Working Papers, No. 01, OECD Publishing.
Monitoring [2012], Monitoring przedsiębiorstw społecznych w Małopolsce, raport z III edycji badań, K. Stec, A. Szczucka, P. Antosz, S. Krupnik, Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Musick M.A., Wilson J. [2008], Volunteers. A Social Profile, Indiana University Press, Bloomington.
Noya A., Clarence E. (eds.) [2007], The Social Economy: Building Inclusive Economies, OECD, Paris.
Noya A. [2009], The changing boundaries of social enterprises, OECD, Paris.
Perek-Białas J. [2011], Urynkowienie usług opiekuńczych dla osób starszych w Polsce – możliwości i ograniczenia, [w:] M. Racław (red.), Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych, ZUS oraz Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Perek-Białas J., Turek K. [2012], Organisation-level Policy towards Older Workers in Poland, “International Journal of Social Welfare”, 21.
Perek-Białas J., Martinez-Fernandez C., Weyman T. [2013], Malopolska Region Demographic Transition: Working for the Future, OECD Local Economic and Employment Development (LEED) Working Papers, No. 6, OECD Publishing.
Principi A., Lindley R., Perek-Bialas J., Turek K. [2012], Volunteering in Older Age: An Organizational Perspective, “International Journal of Manpower”, Vol. 33, Issue 6.
Racław M. (red.) [2011a], Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych, ZUS oraz Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Racław M. [2011b], Mit w służbie rutyny – lokalne wymiary troski o osoby starsze, „Trzeci Sektor”, nr 25 (jesień).
Ruzik-Sierdzińska A., Perek-Białas J., Turek K. [2013], Did the Transition to a Market Economy and the EU Membership have an Impact on Active Ageing Policy in Poland?, [w:] R. Ervik, T. Linden (red.), The Making of Aging Policy: Theory and Practice in Europe, Edward Elgar Press.
Rządowa [2012], Rządowa Rada Ludnościowa, Założenia polityki ludnościowej – projekt, luty.
Rymsza M. [2007], Rola służb społecznych w upowszechnianiu aktywnej polityki społecznej, [w:] Aktywizacja. Partnerstwo. Partycypacja. O odpowiedzialnej polityce społecznej, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Warszawa.
Schimanek T. [2011], Starzenie się społeczeństw wyzwaniem XXI w., „Trzeci Sektor”, nr 25.
Steinberg M., Cain L. [2004], Managing an Ageing Third Sector Workforce: International and Local Perspective, “Third Sector Review”, Vol. 10, No. 1.
Strategie [2012], Strategie działania w starzejącym się społeczeństwie. Tezy i rekomendacje, Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, Źródła, nr 9.
Stypińska J., Perek-Białas J. [2010], Łączenie pracy i opieki nad osobą starszą – wpływ na jakość życia opiekuna, [w:] D. Kałuża, P. Szukalski (red.), Jakość życia seniorów w XXI w. Ku aktywności, Łódź.
Szukalski P. (red.) [2010], Społeczno-demograficzne wyzwania stojące przed Łodzią i województwem łódzkim, „Folia Sociologica”, 35.
Szukalski P., Martinez-Fernandez C., Weyman T. [2013], Lódzkie Region: Demographic Challenges Within an Ideal Location, OECD Local Economic and Employment Development (LEED) Working Papers, No. 2013/05, OECD Publishing.
Wartburton J., Cordingley S. [2004], The Contemporary Challenges of Volunteering in an Ageing Australia, “Australian Journal on Volunteering”, Vol. 9, No. 2.
Wyzwania [2010], Wyzwania Małopolski w kontekście starzenia się społeczeństwa. Podejście strategiczne, dokument opracowany przez zespół pod kierunkiem prof. Stanisławy Golinowskiej, „Małopolskie Studia Regionalne”, nr 10-11.
UN [2011], World Population Prospects, The 2010 Revision.
Urbaniak B. [2007], Pracownicy 45+ w naszej firmie, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Warszawa.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Perek-Białas J. [2013], Starzenie się ludności – wyzwanie dla podmiotów ekonomii społecznej?, "Ekonomia Społeczna", nr 2, s. 70-81.