Polityka społeczna i ekonomia społeczna. Kilka uwag o sprawiedliwości społecznej
Social policy and social economy. Remarks on social justice

do pobrania/download PDF

Wojciech Goleński
Obserwatorium Integracji Społecznej, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Opolu /
Observatory of Social Integration, Regional Center of Social Policy in Opole
ul. Głogowska 25c; 45-315 Opole
e-mail: w.golenski(at)rops-opole.pl

SŁOWA KLUCZOWE

polityka społeczna, ekonomia społeczna, sprawiedliwość społeczna, wolność, równość, kolektywizm, solidarność społeczna

KEYWORDS

social policy, social economy, social justice, freedom, equality, collectiveness, social solidarity

STRESZCZENIE

Artykuł przedstawia związki pomiędzy polityką społeczną a ekonomią społeczną w obszarze wspólnych wartości. Punktem wyjścia do prezentowanej analizy jest uznanie ekonomii społecznej za element realizacji polityki społecznej o wielosektorowym charakterze. W tym celu przywołano definicje wymienionych pojęć, które dodatkowo uwypuklają związki istniejące między nimi. Omówiono także aspekt postrzegania obu obszarów zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i aplikacyjnym. Niemniej najważniejszym elementem tekstu jest wskazanie podstawy aksjologicznej polityki społecznej i ekonomii społecznej. Za naczelną wartość uznano sprawiedliwość społeczną, która jest definiowana przez pryzmat trzech innych wartości – równości, wolności oraz wartości kolektywnych. Wartości te mogą być także postrzegane jako elementy składowe sprawiedliwości społecznej. W celu właściwego ich przedstawienia treść artykułu odwołuje się m.in. do teorii J. Rawlsa, R. Nozicka, A. Sena, a także filozofii komunitarian.

ABSTRACT

The article illustrates the relations between social policy and social economy in the context of shared values within both areas. The starting point of the analysis is the assumption that social economy is an element of social policy implementation in its multi-sector nature. For this purpose, definitions of both areas have been provided, which thereafter highlight the relations between two domains. The author also describes the perception of two domains from the theoretical and applied viewpoint, which may also influence on their mutual relations. The most important part of the paper is the analysis of axiological base of social policy and social economy. The social justice is the fundamental value considered, defined in the light of other three values: equality, freedom and collectiveness. These values can also be perceived as the elements of social justice. In order to present them his findings in an adequate manner, the author of the article has referred to the theories of J. Rawls, R. Nozick, A. Sen, as well as to the communitarianism.

LITERATURA / REFERENCES

Abramowski E. [2009], Braterstwo, solidarność, współdziałanie. Pisma spółdzielcze i stowarzyszeniowe (wybór i opracowanie Remigiusz Okraska), Biblioteka Obywatela, Łódź-Sopot-Warszawa.
Anheier H.K., Mertens S. [2006], Sektor non-profit w perspektywie międzynarodowej i europejskiej: dane, teoria, statystyka (tłum. J. Popowski), [w:] J.J. Wygnański (red.), Trzeci sektor dla zaawansowanych. Współczesne teorie trzeciego sektora – wybór tekstów, Klon/Jawor, Warszawa.
Barr N. [2011], Demontaż nie wchodzi w grę. Czy stać nas na państwo opiekuńcze? [www.instytutobywatelski.pl/1749/lupa-instytutu/demontaz-niewchodzi-w-gre (15.03.2013)].
Borzaga C. [2007], Nowe trendy w partycypacji obywatelskiej: rosnąca rola zachowań społecznie odpowiedzialnych w konsumpcji,oszczędzaniu i produkcji (tłum. Ł. Łotocki), [w:] E. Leś,M. Ołdak (red.), Przedsiębiorstwo społeczne w rozwoju lokalnym, Zeszyty Gospodarki Społecznej, Tom 2, Collegium Civitas, IPS UW, Warszawa.
Damon J. [2012], Wykluczenie (tłum. A. Karpowicz), Oficyna Naukowa, Warszawa.
Defourny J. [2008], Rola europejskiej spółdzielczości i przedsiębiorstw społecznych w gospodarce rynkowej i polityce publicznej, [w:] P. Chodyra, E. Leś, M. Ołdak (red.), Obszary gospodarki społecznej. Doświadczenia Partnerstwa na Rzecz Rozwoju tu jest praca, MPiPS, IPS UW, Warszawa.
Defourny J., Develtere P. [2008], Ekonomia społeczna: Ogólnoświatowy trzeci sektor (tłum. J. Popowski), [w:] J.J. Wygnański (red.), Przedsiębiorstwo społeczne. Antologia kluczowych tekstow, FISE, Warszawa.
Durkheim E. [1999], O podziale pracy społecznej (tłum. K. Wakar), PWN, Warszawa.
Etzioni A. [2004], Wspólnota responsywna: perspektywa komunitariańska (tłum. P. Rymarczyk), [w:] P. Śpiewak (red.), Komunitarianie. Wybór tekstów, Aletheia, Warszawa.
Evers A. [1988], Shifts in the Welfare Mix – Introducing a New Approach for the Study of Transformations in Welfare and Social Policy, [w:]: A. Evers, H. Wintersberger (red.), Shifts in welfare Mix. Their Impact on Work, Social Services and Welfare Policies, Vienna.
Esping-Andersen G. [2010], Trzy światy kapitalistycznego państwa dobrobytu (tłum. K.W Frieske), Difin, Warszawa.
Frysztacki K. [2010], Problem pracy – w perspektywie socjologicznej, [w:] M. Korzeniowski (red.), Problem pracy: między szansami i zagrożeniami, UO, Opole.
Gazon J. [2008], Ani bezrobocie, ani opieka społeczna (tłum. K. Malaga), PWN, Warszawa.
Gore Ch., Figueiredo J.B. [2003], Wykluczenie społeczne i polityka przeciwdziałania ubóstwu (tłum. R. Szarfenberg), „Problemy Polityki Społecznej”, nr 5.
Grewiński M. [2009], Wielosektorowa polityka społeczna: o przeobrażeniach państwa opiekuńczego, WSP TWP, Warszawa.
Grewiński M., Kamiński S. [2007], Obywatelska polityka społeczna, PTPS, WSP TWP, Warszawa.
Grewiński M., Kamiński S. [2011], Sektor gospodarki społecznej w wielosektorowej polityce społecznej – w kierunku usług społecznych, [w:] M. Grewiński, M. Rymsza (red.), Polityka aktywizacji w Polsce. Usługi reintegracji w sektorze gospodarki społecznej, WSP TWP, Warszawa.
Hayek F.A. [2006], Konstytucja wolności (tłum. J. Stawiński), PWN, Warszawa.
Herbst J., Nałęcz S. [2011], Panorama podmiotów gospodarki społecznej i ekonomii społecznej, [w:] M. Grewiński, M. Rymsza (red.), Polityka aktywizacji w Polsce. Usługi reintegracyjne w sektorze gospodarki społecznej, WSP TWP, Warszawa.
Karwacki A. [2008], Aktywizacja „Rzeczpospolitej obcych” – o współczesnych podziałach, włączaniu i wyłączaniu, [w:] A. Karwacki, H. Kaszyński (red.), Polityka aktywizacji w Polsce, UMK, PTS, PTPS, Toruń.
Karwat M. [2010], Sprawiedliwość społeczna [s.pwn.pl/index.php?module=haslo&id=3978499 (14.03.2013)].
Leś E. [2005], Nowa ekonomia społeczna. Wybrane koncepcje, „Trzeci Sektor”, nr 2.
MPS [2005], Strategia Polityki Społecznej na lata 2007-2013 [www.mpips.gov.pl/analizy-i-raporty/raporty-sprawozdania/polityka-spoleczna/strategiapolityki-spolecznej-na-lata-2007-2013].
Murray R. [2010], Niebezpieczeństwo i szansa. Kryzys a nowa ekonomia społeczna (tłum. R. Chrabąszcz), „Ekonomia Społeczna”, nr 1.
Nałęcz S. (red.) [2007], Gospodarka społeczna w Polsce. Wyniki badań 2005-2007, ISP PAN, GUS, Warszawa.
Nozick R. [1999], Anarchia, państwo, utopia (tłum. P. Maciejko, M. Szczubiałka), Aletheia, Warszawa.
Orczyk J. [2012], Ekonomia społeczna a polityka społeczna, [w:] M. Frączek, J. Hausner, S. Mazur (red.), Wokół ekonomii społecznej, MSAP UEK, Kraków.
Piątek K. [2012], Oblicza polityki społecznej. W kierunku autonomizacji polityki społecznej, UMK, Toruń.
Piechowski A. [2007], Rodowód przedsiębiorczości społecznej, [w:] E. Leś, M. Ołdak (red.), Przedsiębiorstwo społeczne w rozwoju lokalnym, Zeszyty Gospodarki Społecznej, Tom 2, Collegium Civitas, IPS UW, Warszawa.
Polanyi K. [2010], Wielka transformacja (tłum. M. Zawadzka), PWN, Warszawa.
Putnam R.D. [1995], Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech (tłum. J. Szacki), SIW Znak, Kraków, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
Rawls J. [1994], Teoria sprawiedliwości (tłum. M. Panfiuk i in.), PWN, Warszawa.
Rysz-Kowalczyk B. (red.) [2001], Leksykon polityki społecznej, IPS UW, Warszawa.
Sen A. [2000], Nierówności. Dalsze rozważania, Znak, Kraków, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
Sen A. [1985], Commodities and Capabilities, Oxford University Press, Oxford.
Smith A. [1989], Teoria uczuć moralnych (tłum: D. Petsch), PWN, Warszawa.
Stiglitz J. [2004], Ekonomia sektora publicznego (tłum. R. Rapacki i in.), PWN, Warszawa.
Supińska J. [1991], Dylematy polityki społecznej, IPS UW, Warszawa.
Supińska J. [2003], Podmioty polityki społecznej – współzawodnictwo, współistnienie, współpraca, [w:] B. Rysz-Kowalczyk, B. Szatur-Jaworska (red.), Wokół teorii polityki społecznej, IPS UW, Warszawa.
Szarfenberg R. [2002], Recenzja: A. Sen: Nierówności. Dalsze rozważania [http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/rec2sen.pdf (27.04.2012)].
Szarfenberg R. [2008], Krytyka i afirmacja polityki społecznej, IFiS PAN, Warszawa.
Szarfenberg R. [2012], Spółdzielczość, gospodarka społeczna a polityka społeczna (wersja 1.0 z 17.08.2012) [http://rszarf.ips.uw.edu.pl/ (10.03.2013)].
Szczepański J. [1981], Konsumpcja a rozwój człowieka, PWE, Warszawa.
Sztumski J. [2010], Aktualność idei sprawiedliwość społeczna w polityce społecznej, [w:] B. Balcerzak-Paradowska, A. Rączaszek (red.), Międzynarodowa polityka społeczna – aspekty porównawcze, AE, KNoPiPS, IPSS, Warszawa, Katowice.
Van Parijs P. [2000], Dochód podstawowy dla wszystkich. Jeżeli rzeczywiście leży nam na sercu wolność, dajmy ludziom bezwarunkowy dochód (tłum. R. Szarfenberg), maszynopis [http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/BI_forall.pdf (19.07.2012)].
Walzer M. [2000], Liberalizm i sztuka wyznaczania granic, “Res Publica Nowa”, 6.
Wilkinson R., Pickett K. [2011], Duch równości. Tam gdzie panuje równość wszystkim żyje się lepiej (tłum. P. Listwan), Czarna Owca, Warszawa.
Wygnański J.J., Frączak P. [2006], Ekonomia społeczna w Polsce – definicje, zastosowania, oczekiwania, wątpliwości, Ekonomia Społeczna. Teksty, nr 2.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Goleński W. [2013], Polityka społeczna i ekonomia społeczna. Kilka uwag o sprawiedliwości społecznej, "Ekonomia Społeczna", nr 2, s. 9-19.